(Bu yazı 8 Haziran 2017’de halimiz.com’da yayımlanmıştır)
Yazılarıyla tüm dünyayı kucaklamış bir yazarı kaybettik.
İspanyol yazar Juan Goytisolo’nun 4 Haziran’da gelen ölüm haberini okuyunca aklıma onun İstanbul hakkında yazdığı ve benim de kitaplığımda bulunan usta işi kitabı geldi. Osmanlı hükümranlığındaki İstanbul’un hayat alışkanlıklarını, adetlerini, mesleklerini, insanlarını ve halifelerini yazdığı bu kitap ilk olarak “Estambul Otomano” adıyla 1989’da yayımlanmıştı. İspanyolcasından çeviren Neyyire Gül Işık, kitabın “Sunarken” başlıklı yazısında şöyle diyor Goytisolo için:
“İspanyol romancı ve deneme yazarı Juan Goytisolo tükenmez bir hevesle zihinsel coğrafyasının ayrıcalıklı mekanlarından İstanbul’un sokaklarını arşınlıyor, kent denen bu çok dilli metni taşların dilinden dinliyor.”(*)
Goytisolo’nun İstanbulu, yazarın özgünlüğünü, derinliğini ve karmaşıklığını yansıtıyor. Yaşamı boyunca bilginin ve doğrunun Batı’nın tekelinde olmadığını göstermeye çalışmış bir yazar olan Goytisolo, geçmiş çağların Osmanlı’ya yaklaşımının siyasal ve ideolojik nedenlerini de irdeliyor. Sonra kendi gözlemleriyle yorumluyor.
1931 yılında Barcelona’da doğan Juan Goytisolo, iç savaş sırasındaki bombardımanda annesini yitirdiğinde 7 yaşındaymış. 1948 yılında Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu ve öğrencilik yıllarında edebiyatla tanıştı. Paris’e gitti ve yaşadığı kentin ara sokaklarında göçmenlerle tanıştı, onların üçüncü dünyadan getirdiği dertlerini dinledi. Paris’te kendi oturduğu ve sonraları Müslüman göçmenlerle dolan Sentier mahallesi onun için bir okul gibiydi. Şark’ın sorunları onu etkiledi ve Fas’ın Merakeş kentine yerleşmeye karar verdi. Fransız eşi Monigue Lange’in ölümünden bu yana sürekli Merakeş’te oturan Goytisolo, tüm evrensel yazarlar gibi zengin bir kültür ortamında yetişti. Kardeşleri Jose Agustin ve Luis Goytisolo da kendisi gibi tanınmış birer yazardır. Yeni roman anlayışının İspanyol edebiyatındaki en dikkat çekici sözcülerinden olan Goytisolo 1985 yılında Europalia Ödülü’ne layık görülmüştü. 1988 yılında yayınlanan ve metinlerini onun yazdığı “Kıble” adlı belgesel dizisi İslam dünyasını anlatıyordu ve ülkesinde büyük beğeni toplamıştı.
Neyyire Gül Işık’ın sözleriyle; Juan Goytisolo günümüzde Batı kültürü değerlerinin merkeze alınmasından, her derde deva ilaçlar olarak görülmesinden vazgeçilmesinden yana ayrıca İslam toplumlarına çıkarsız gözlerle bakılmasını diliyor. Batılı olsun, Doğulu olsun tüm kültürlerin arasında onların varlığını reddeden bir modernliğe karşı ‘dayanışma sağlanmasını’ öneriyor.
Tüm yapıtları Türkçeye çevrildiği için şanslıyız. Ama onu kaybettiğimiz için üzüntülüyüz.
(*)- Osmanlı’nın İstanbulu. Juan Goytisolo. Çeviren: Neyyire Gül Işık. Yapı Kredi Yayınları. İstanbul 2002